Austerlitz Zorgt

|

austerlitz zorgt Onder het plaatsnaambord van Austerlitz (gemeente Zeist) staat ‘zorgzaam dorp’. Bewoners zorgen voor ouderen die hulp kunnen gebruiken. Voor de ouderen in Austerlitz betekent opname in een zorginstelling dat ze moeten verhuizen naar Zeist. Daarom is in 2012 de  zorgcoöperatie Austerlitz Zorgt opgericht. Het begon allemaal met een – door vrijwilligers gerunde – vervoersdienst voor doktersbezoek, Austerlitz Rijdt. Later kwam Austerlitz Eet erbij, om te zorgen voor sociaal contact en een gezonde maaltijd. Er is Austerlitz Klust voor mensen die zelf hun tuin of huis niet meer kunnen onderhouden en Austerlitz Beweegt voor ouderen die willen gymmen. Sinds kort is er zelfs een Austerlitz Belt, een telefooncircuit waarin mensen elkaar in de gaten houden: hoe ben jij de nacht doorgekomen? Vorig jaar werd er bijna zevenhonderd keer gebruik gemaakt van al die diensten. Daarnaast verrijzen er recent, op initiatief van de coöperatie, zorgwoningen in het dorp. Op die manier kunnen ouderen in het dorp blijven wonen.

Dorpsteam
Austerlitz – ooit een legerkamp van Napoleon –  is een dorp van krap vijftienhonderd inwoners, midden in de bossen tussen Utrecht en Amersfoort. Een huisarts was er al jaren niet meer, de meeste winkels zijn verdwenen, de bibliotheekbus werd wegbezuinigd. De coöperatie Austerlitz Zorgt regelt zorg aan huis, vervoer en aandacht  voor de dorpelingen. Bijna een derde van de 1500 inwoners is lid van de coöperatie, voor 25 euro per jaar. Austerlitz Zorgt heeft twee professionele krachten in dienst: een dorpsondersteuner die bij bewoners met een hulpbraag langs gaat en vrijwilligers regelt, en een wijkverpleegkundige voor wie zorg nodig heeft. Samen met de huisarts vormen zij het dorpsteam. De coöperatie krijgt 25.000 euro subsidie per jaar van de gemeente Zeist. Daarvan worden de professionele krachten betaald.

Korte lijnen
Waarschijnlijk is het dorp de enige plek in Nederland, waar de gemeente de beslissing wie er recht heeft op thuiszorg, uitbesteedt aan de zorgcoöperatie. Landelijk zijn er meer dan driehonderd zorgcoöperaties, in diverse soorten en samenstellingen (zie ook ons eerdere artikel hierover). Allemaal zijn ze opgericht om voorzieningen in de eigen woonplaats te behouden door de hele gemeenschap te betrekken bij de huidige en toekomstige zorg. Het grote voordeel van een zorgcoöperatie is dat de lijntjes korter zijn en dat de zorg flexibeler en goedkoper kan worden geregeld. De dorpsondersteuner spreekt met dorpelingen die zorg nodig hebben en belt dan ofwel een vrijwilliger die kan helpen, ofwel de wijkverpleegkundige van Austerlitz Zorgt, die thuiszorg regelt via een professionele organisatie. Kan zo’n zorgcoöperatie ook in een stad opbloeien, waar minder sociale samenhang is? In Austerlitz was een groep trekkers met een groot netwerk. Als dat niet zo is, moet de gemeente bewoners op weg helpen. Die investering in tijd en geld haalt de gemeente er later dubbel en dwars uit.

zorgen voor elkaarOuderen zorgen voor ouderen
Tot 2030 neemt het aantal 75-plussers in Nederland toe tot 2 miljoen, dat is 720.000 meer dan nu. Tegelijkertijd is er een schrijnend tekort aan werknemers in de zorg. Nu werken daar 1,2 miljoen mensen, en er zijn 25.000 onvervulde zorgvacatures. Toekomstige ouderen hebben bovendien minder kinderen, dus krimpt ook de groep potentiële mantelzorgers. Tot aan 2040 zijn er alleen al in de ouderenzorg, volgens de verwachting van het Sociaal en Cultureel Planbureau, 350.000 extra medewerkers nodig, een vraag waaraan waarschijnlijk niet kan worden voldaan.

Yeps
De vrijwilligers van Austerlitz Zorgt zijn zelf ook dikwijls de zestig gepasseerd. Het zijn vooral vitale oudere bewoners, young elderly persons (yeps), die omkijken naar hun oudere dorpsgenoten. Onder het plaatsnaambord  had ook kunnen staan: ‘dorp van de toekomst’, want deze jonge ouderen helpen deze maand een ander, de volgende maand moeten ze misschien zelf een beroep doen op zorg. Zoals Frans Emmink, een 76-jarige die als vrijwilliger boswandelingen maakte met een 56-jarige man die in een rolstoel was beland. Door hartfalen en een gescheurd bloedvat belandde Emmink zelf in het ziekenhuis. Gerrit Jansen, een 82-jarige vrijwilliger bij de vervoersservice haalde hem daar na twee weken op. Voorheen wilden Emmink en zijn vrouw naar Zeist verhuizen, dichter bij alle voorzieningen, maar door zijn ervaring denkt hij beter af te zijn met de zorg van de coöperatie.

beweegtWaarom zo succesvol?
De coöperatie Austerlitz Zorgt is een voorbeeld van een burgerinitiatief, ontstaan vanuit de bewoners zelf. Zij staan dichter bij hun dorpsgenoten dan gemeente-ambtenaren. De coöperatie werkt niet vanuit een eigen agenda, maar vanuit de behoeften van bewoners. Die hebben besloten om het heft in eigen hand te nemen, vanuit de gedachte dat als ze het zelf niet regelen, niemand dat voor hen zal doen. Austerlitz Zorgt is kleinschalig. De sociale samenhang is heel hoog. Een dergelijke bestuursvorm, hoe succesvol ook in Austerlitz, kan niet zomaar worden gekopieerd naar andere wijken of gemeenten, als die voorwaarde ontbreekt. Bekijk hier cde video die de VNG maakte over Austerlitz Zorgt.

Bronnen:
NRC, 31 maart 2014, Trouw, 14 september 2019, Zeister Magazine, 30 april 2017

 

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Time limit is exhausted. Please reload CAPTCHA.