Calvijn College

Toen Jolanda Hogewind begon als directeur op het Calvijn College in Amsterdam-Slotervaart, stonden er bewakers voor de deur en agenten liepen door de gangen. De toiletten waren op slot zodat er geen wc-rollen in de pot gegooid werden en in de kantine hing het gevoel dat er elk moment een vechtpartij kon uitbreken. Docenten rookten in het schoolgebouw, leerlingen spijbelden erop los en gleden af in de criminaliteit. De docenten wisten niet wat ze met de leerlingen aanmoesten. Er kwamen steeds meer regels om het onderwijs in goede banen te leiden.

Calvijn CollegeNegen jaar later is het Calvijn College, een school met bijna 100% leerlingen met een migratieachtergrond, het voorbeeld van een succesvolle zwarte school. Burgemeester Eberhard van der Laan noemde het zelfs ‘misschien wel de beste school van Nederland’ in het televisieprogramma Zomergasten. In het nieuwe transparante schoolgebouw kijken de lokalen uit op een open binnenplein. De leerlingen slagen bijna allemaal voor hun eindexamen. De meesten halen zelfs binnen vijf jaar hun startkwalificatie (mbo-2), een jaar sneller dan gebruikelijk. Ouders, die vroeger niet eens wisten waar het schoolgebouw stond,  komen vier keer per jaar het schoolrapport van hun kind  persoonlijk ophalen. Junior docenten zijn gekoppeld aan senior docenten die samen, als mentoren, verantwoordelijk zijn voor een klas. Ze hebben meer invloed op hun takenpakket. Op de jaarlijkse tweedaagse met docenten en schoolleiding worden de taken opnieuw gezamenlijk verdeeld. Docenten die zich in een specifiek onderwerp willen verdiepen overleggen dat met hun collega’s. En ze krijgen les in planning en mindfulness.

Jolanda HogewindRadslag
Directeur Jolanda Hogewind is verantwoordelijk voor de omwenteling. Een radslag, noemt ze het zelf. Een van de eerste dingen die ze deed was het onderwijsteam opschudden. De leraren deden hun best, maar klaagden ook veel en voelden zich alleen verantwoordelijk voor hun eigen klaslokaal. Een collectieve depressie, noemde Hogewind het. In de loop der jaren nam Hogewind afscheid van tweederde van het docentencorps. In plaats van de ontslagen leraren trok ze jongeren uit de buurt aan als onderwijsassistent, omdat zij de wereld van de lerrlinge kenden. Vervolgens stimuleerde ze hen om hun bevoegdheid als docent te halen. Ook betok ze oud-leerlingen bij de school, zoals Ajax-speler Abdelhak Nouri – die in 2017 ernstoge hersenschade opliep na een hartstilstand in een voetbalwedstrijd, die ambassadeur voor de school was.

Positief mensbeeld
Vervolgens ging de onderwijsfilosofie op de schop. Het negatieve mensbeeld, dat ertoe leidde dat veel leerlingen werden geschorst of van school gestuurd en dat probleemleelringen bij elkaar in een ‘structuurklas’ zaten, werd vervangen door een nieuw, positief uitgangspunt. Het nieuwe basisprincipe werd dat elk mens tot veel in staat is en iets goeds wil. De school ziet het als haar taak om de voorwaarden te scheppen waardoor kinderen hun kansen kunnen pakken.Ze moeten het wel zelf doen. Het motto: helpen helpt niet.

Geen probleemleerlingen
Die filosofie kreeg een vertaling in het pedagogisch beleid. Zowel leerlingen als docenten hebben rechten en plichten. Dat schept een sfeer van gelijkwaardigheid. Ook komt de positieve filosofie tot uiting in de taal die docenten en schoolleiding gebruiken; zo spreken ze nooit over probleemleerlingen of kansarme wijken. Het positieve mensbeeld wil overigens niet zeggen dat de school geen grenzen stelt. Als er iets gebeurt praat de mentor met de leerling. Dan wordt meestal duidelijk dat er meer aan de hand is. Soms haalt de school de ouders erbij om samen afspraken te maken over de opvoeding van de leerlingen.

leerlingen calvijnLeerlingen erbij houden
Volgens Hogewind was er te weinig respect voor de leerling. Docenten spraken in het verleden negatief over leerlingen. Nu proberen ze zich meer te verdiepen in hun leerlingen en aan te sluiten bij hun leefwereld. Op het Calvijn is 92% van de leerlingen moslim, en 60% van de docenten. Religie is voor hen belangrijk. Op verzoek van de leerlingenraad is er een stiltecentrum ingericht. Dat geeft rust in de school. Tijdens het Suikerfeest en Offerfeest hebben de leerlingen vrij. Schoolkampen, die soms problemen opleveren voor meisjes die niet mogen blijven slapen, worden dichtbij gehouden zodat ouders hen kunnen halen en brengen. Op die manier probeert Hogewind om de leerlingen erbij te houden en te voorkomen dat ze uitvallen of naar een islamitisch college gaan.

Een grotere wereld
Een ander facet van de nieuwe onderwijsfilosofie is de ambitie om de wereld van de leerlingen groter te maken. De jongeren uit Nieuw-West komen zelden hun buurt uit, dus organiseert de school dat. Er is een jaarlijkse voetbalwedstrijd met bankiers en advocaten van de Zuidas, leerlingen bezoeken musea, en wonen de Vrijheidslezing bij in de Balie. Daar gaat het ook over onderwerpen als homoseksualiteit, waarover de docenten het gesprek aangaan met hun leerlingen. Ook organiseert de school cursussen van de Anne Frank Stichting, mede om de Holocaust te bespreken met de leerlingen.

Resultaten
Uit tevredenheidsenquêtes blijkt dat het goed gaat op het Calvijn College, waar circa 550 leerlingen staan ingeschreven. Ze geven de school gemiddeld een 8, hun ouders zelfs nog iets meer. De inspectie ziet geen enkele reden om de school extra in de gaten te houden. Een citaat uit een van de laatste rapporten over de school: ‘Het team geeft blijk van een grote betrokkenheid bij de leerlingen en fungeert zodanig als rolmodel voor hen.’
Hogewind vindt niet dat er een te grote belasting is in het onderwijs. Les geven is een enerverend vak, maar stress ontstaat als je zelf geen regie neemt en dingen niet tijdig bespreekt met je leidinggevende. Ze hekelt de negatieve houding (‘slachtofferdenken’) en het steed smaar weer oprakelen van problemen in het onderwijs, omdat dat volgens haar juist de problemen in stand houdt. Als docenten niet klagen maar zelf veranderen krijg je beter onderwijs, is haar overtuiging.

RadslagJolanda Hogewind neemt afscheid bij het Calvijn en maakt de overstap naar IJburg College.
Over haar ervaringen als directeur van het Calvijn en over de cultuuromslag die er plaats vond schreef ze, samen met een teammanager, het boek Radslag.


Bronnen: NRC 4 februari 2019, Volkskrant, 8 januari 2018

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Time limit is exhausted. Please reload CAPTCHA.