Een klein eiland voor de kust van Schotland (z0 groot als Vlieland) was tot eind jaren negenig in handen van een grondeigenaar, doorgaans een rijke man van het vasteland die weinig ophad met de manier van leven op Eigg. Toen in 1996 de toenmalige  eigenaar – een Duitse artiest en zelfverklaard professor – het eiland in 1996 van de hand deed besloten de bewoners van Eigg na eeuwenlange overheersing hun lot in eigen handen te nemen.

Eigen energie-opwekking
Met crowdfunding werd 1,5 miljoen pond ingezameld zodat de bewoners het eiland konden kopen. De People’s Republic of Eigg was geboren. Daarna moest de gemeenschap van honderd inwoners zichzelf redden. En dat deden ze, al was het in het begin wel wennen dat men zelf kon besluiten. Zo is er Eigg Electrc, een kleine energiemaatschappij in eigendom van de eilandbewoners. Het bedrijf levert constante stroom van zonnecellen, windturbines en waterkracht, sporadisch afgewisseld door accu’s. De voorheen onzekere energievoorziening van lawaaiige dieselgeneratoren behoort nu tot het verleden.

Elitaire kliek?
Op 12 juni 1997 vierden de eilanders hun onafhankelijkheid met 90 flessen malt wisky, een geschenk van Skye’s Talisker destilleerderij, die was opegricht door twee broers van het eiland Eigg. De kater kwam zes jaar later toen een Schots-Duitse journalist een onflatteurs portret schilderde van het eiland in het Duitse blad Die Zeit. Hij beschreef dat de eilandgemeenschap als een elitaire club mensen die in Tibet hadden gewoond en ‘make love, not wars’ hadden geschilderd op hun bestelbusjes. Het zou gaan om hippies en zwervers die het nergens in de wereld zouden redden behalve op een verlaten eiland.

Gemeenschap
Toen de bewoners eigenaars werden en het Isle of Eigg Heritage Trust een feit was, hoopten de bewoners op duurzame energie, een culturele heropleving en en een heropleving van de spirit. Die zijn alledrie meer dan gerealiseerd. De bevolking is verdubbeld. Oorspronkelijke bewoners en nieuwkomers vormen een geintegreerde samenleving, die weliswaar economsiche activiteit ontplooit, maar minder gericht is op materiele behoeften en meer op de kwaliteit van het bestaan. De gemeenschap beheert een eigen woningcooperatie die huizen verhuurt tegen redelijke prijzen, dikwijls de helft van de huren in Schotland. De mensen hoeven daarom niet lange weken te maken om de huur op te brengen, maar hebben de tijd om minder geldgedreven doelen na te streven.

Voorbeeld
Sommige activisten hopen dat Eigg als voorbeeld kan dienen voor Schotland. Het centrum van de macht heeft behoefte aan de periferie en wat daar wordt ontwikkeld, als een bron van inspiratie en vernieuwing, net zoals de periferie het centrum soms nodig heeft. Robin McAlpine, directeur van Common Weal (commonwealth of gemenebest)  wil met zijn organisatie ideeën voortbrengen voor een sociaal progressieve, al dan niet onafhankelijke, regering in Schotland. Common Weal is een van de organisaties die zich in oktober 2016 verenigden als Our Democracy en die streven naar meer macht voor het volk. De leuze is ‘Act as if we own the place’. Vier jaar na het onafhankelijkheidsreferendum en twee jaar na de brexit, trekt het collectief flink wat publiek. Onlangs kwam Common Weal met een lijvig plan genaamd: Hoe richt je een nieuw land op, met gedetailleerde praktische beschrijvingen van hoe Schotland tot officiële onafhankelijkheid kan komen. Zo’n praktische handleiding ontbrak in 2014, toen 55 procent van de bewoners tijdens het referendum tegen losmaking van het Verenigd Koninkrijk stemde.

Meer land in eigendom
Toen Schotland in 1999 een eigen parlement kreeg, werd een wet ontworpen die bepaalt dat de plattelandsbevolking het eerste recht heeft op land dat te koop wordt aangeboden. Dat resulteerde in verschillende overnames door de gemeenschap, die stuk voor stuk leiden tot vergrote lokale autonomie. De Schotse regering wil dat tegen 2020 400.000 hectare in handen is van de gemeenschap, zodat er meer lokale controle zal zijn en meer democratische verantwoording. Recent kocht de Schotse gemeenschap voor 4,4 miljoen pond het eiland Ulva, aan de westkust, dat vergelijkbaar is met Eigg, maar veel minder permanente bewoners heeft.

Intiem samenleven
Een kleine gemeenschap die eigenaar is van het eiland kan dienen als voorbeeld voor een grotere gemeenschap. Maar feitelijk eigendom is maar een eerste stap. Wat de eilanders van Eigg hebben geleerd is dat een hechte lokale gemeenschap begint met het besef dat we medebewoners zorgvuldig moeten behandelen en open zijn tegenover anderen. Niet als teruggetrokken heremieten gaan leven, maar de kans aangrijpen om meer buiten te zijn, duurzaam te leven, respect te hebben voor planten en dieren en minder te consumeren. Meer intiem samenleven met de plek waar je woont, in het besef deel uit te maken van een levend  organisme, daar gaat het om.