Steeds vaker zoeken consumenten naar voedsel waarmee ze zich verbonden kunnen voelen: geen anoniem product uit de supermarkt maar een herkenbaar product van een lokale boer. Een dergelijke mogelijkheid voor consumenten om voedsel uit hun directe omgeving te halen, levert de Herenboerderij. Professioneel, eigentijds en duurzaam produceren zij hun voedsel op een kleinschalig coöperatief gemengd boerenbedrijf. De eerste Herenboerderij, Wilhelminapark, startte in 2016 in Boxtel (Noord-Brabant).

Het idee
Bij een Herenboerderij vormen een aantal gezinnen met elkaar een coöperatie en leggen gezamenlijk het geld op tafel om van start te gaan. Gemiddeld zijn er in zo’n groep ongeveer 200 huishoudens die ieder tweeduizend euro inleggen. Eenpersoonshuishoudens leggen de helft van dat bedrag in. Het ingelegde geld wordt gebruikt om grond te pachten, de grond vruchtbaar te maken, een boer aan te stellen, de grond in te richten en teeltplannen te maken. Naast de inleg betalen de leden een wekelijkse contributie, in ruil waarvoor zij producten kunnen ophalen op de Herenboerderij. Aangesloten gezinnen halen hier elke week ongeveer 60 procent van hun eten; groenten, fruit, aardappelen en eieren dus en (diepgevroren) vlees en vleeswaren.

Lekker en duurzaam
Op een Herenboerderij wordt voornamelijk dat geteeld, wat de leden van de coöperatie willen eten, uiteraard binnen de fysieke mogelijkheden van de boerderij.  Dat betekent dat de herenboeren het moeten doen met de mogelijkheden en beperkingen van het Nederlandse klimaat en de plaatselijke bodem. De Herenboeren streven niet naar maximalisatie maar naar teeltoptimalisatie. Uitgangspunt is verder dat de bodem via natuurlijke weg elk jaar eens stukje vruchtbaarder wordt. Dat kan ook omdat het teeltsysteem zodanig is, dat de natuur optimaal wordt benut: boven en onder de grond.

Zonder tussenpersonen
Douwe Korting, bestuurslid van Herenboerderij Wilhelminapark: “De grootste winst van deze vorm van boeren is, dat je niet werkt voor de markt, je bént de markt. De burger is eigenaar en werkgever. Alles wat in de gangbare agrarische keten schuurt en kraakt en piept, schakel je uit. Zonder subsidie, zonder vreemd geld. En alles vindt op de boerderij zelf plaats, behalve het slachten van de varkens en het kleinmaken van het vlees; dat gebeurt in Den Dungen en Berlicum, hooguit vijf kilometer verder.”

Bijdragen aan biodiversiteit
Een Herenboerderij is een gemengd bedrijf. Zo kunnen er varkens, koeien, kippen en schapen rondlopen en wordt een breed palet aan groenten, fruit en aardappelen verbouwd. De plantaardige ‘reststroom’ wordt voor een deel gebruikt als voedsel voor de dieren, en de mest van de dieren wordt gebruikt om de bodemvruchtbaarheid op peil te houden en te verbeteren. Er wordt met zo min mogelijk externe input geboerd en zoveel mogelijk mét het landschap en de natuur gewerkt. Het landschap is eetbaar, voor de mensen maar ook voor de koeien, varkens en kippen die er rondlopen. Zo draagt een Herenboerderij bij aan meer biodiversiteit en een circulaire economie. De dieren en planten die van nature op de locatie voorkomen, zijn functioneel. Zo zijn bloemen en kruiden ingezaaid, waar insecten op afkomen, die op hun beurt bijdragen aan de onderdrukking van ziekten en plagen. Ook het landschap wordt versterkt door een Herenboerderij,  bijvoorbeeld doordat streekeigen bomen, struiken en gewassen gekoesterd of aangeplant worden.

Geert van der Veer, bedenker en oprichter van Herenboeren Nederland ziet in de boerderijen een reëel alternatief voor de gangbare grootschalige landbouw. Zeggenschap bij de burger, een goede boterham voor de boer, zo min mogelijk tussenpersonen. De stichting wil dat verspreid over het land wortel laten schieten. Op dit moment is het in acht regio’s in Nederland mogelijk om aan te sluiten of mee te doen bij een Herenboereninitiatief: Boxtel, Weert, Helmond, Breda, Tilburg, Soest, Rotterdam en Ede. Hier lees je hoe je een eigen herenboerderij kunt starten

Bron: Boeren nieuwe stijl: boer Geert heeft in Boxtel 150 burgers als baas, Brabants Dagblad, 3 mei 2018