Studio Moio in Leiden is een particulier initiatief van Nathalie Lecina, een juriste die in 2013 de wereld van het beleidsadvies achter zich liet, omdat die  teveel een papieren werkelijkheid was. Met haar medewerkers, allen afkomstig van het mbo, wil Lecina schoolverlaters of jongeren op het randje van schooluitval, overeind helpen door hen bij te staan op school, hen een stageplek te bieden bij de studio, of tijdelijk in dienst te nemen.

Door nieuwsgierigheid in de problemen
Studio Moio richt zich vooral op jongeren die in het huidige schoolsysteem in de problemen komen omdat ze buiten kaders denken en eigenzinnig zijn. Zo merkte Eva de Leeuw als leerling dat haar nieuwsgierige vragen, bijvoorbeeld over een mogelijk verband tussen de winden van de dinosauriërs en de huidige klimaatcrisis, onbegrip of ergernis opwekten bij de docenten, omdat die te ver buiten de gebaande paden en geijke patronen gingen. Ze hield het op school uiteindelijk niet vol en na nog twee vergeefse pogingen een mbo-opleiding te voltooien, belandde ze bij Studio Moio, waar ze inmiddels in vaste dienst is.

Zelfvertrouwen terugwinnen
Sinds de oprichting heeft Moio meer dan 1800 jongeren die op school waren vastgelopen min of meer intensief begeleid. Bijna negen op de tien haalden alsnog een diploma danzij het zelfvertrouwen dat ze bij de studio terugwonnen: ze ontdekten dat hun moeizame schoolloopbaan ook aan een falend onderwijssysteem kan liggen  en niet per se aan hen zelf te wijten hoeft te zijn. Bij Moio hervinden jongeren hun zin in leren. Hoewel van vaste tijden of de plicht aanwezig te zijn geen sprake is, komen de Moio-studenten trouw naar het gebouw om aan hun projecten te werken. Welke dat zijn, laat Nathalie Lecina vrij, mits er een hernieuwd perspectief ontstaat op het afronden van hun opleiding. Ook heeft ze graag dat er op de een of andere manier een maatschappelijk belang mee is gemoeid. De letters Moio staan immers voor Maatschappelijk Ondernemen in het Onderwijs.

Yes we can!
Robin van Duin, een oud-stagiair die nu bij Moio leiding geeft aan filmprojecten, ging op stap met Mo. Deze jongen geloofde niet dat hij als Marokkaan ooit cameraman zou kunnen worden. Samen met van Duin kreeg hij de opdracht een documentaire te maken over de vele succesvolle Nederlanders van Marokkaanse afkomst. Deze documentaire ging in 2017 in première op het Cinekid Festival. En Mo weet nu dat hij cameraman en presentator kan worden.

Doe eens gewoon niet normaal
Eva de Leeuw heeft binnen Moio een eigen sectie gevormd: UniverCity, bedoeld voor jongeren die net als zij volledig uit het schoolsysteem zijn weggevallen. De frustrerende ervaringen die zij op school opdeed zijn terug te zien in de projecten die zij voor Moio initieerde, zoals een filosofieklas waar alleen vragen mochten worden gesteld en geen antwoorden gegeven. Ook startte ze een project ‘Doe toch eens gewoon niet normaal’, waarvoor ze onder andere een ‘Niet normaal zone’ ontwierp. bedoeld om mensen te laten reflecteren op wat zij als normaal beschouwen.

Sport voor Nop
Een ander voorbeeld is Jamel El Yahiaoui die niet kon stilzitten in de les, hij bewoog te veel. Binnen Moio is hij een project Sport voor Nop begonnen, een project waarbij hij sport met mensen in de buurt, die te weinig bewegen of geen geld hebben voor een sportschool. In plaats van dat zijn activiteit werd onderdrukt met ritalin, ontwikkelt hij zich nu tot een ondernemende dienstverlener.

Slim en snel
Oprichter Nathalie Lecina raakte gefascineerd door de specifieke intelligentie en de praktische zin van mbo’ers toen zij in haar vorige werk voor het Instituut Maatschappelijke Innovatie (IMI), het ROC Leiden bezocht. Met onder haar arm een wetenschappelijk rapport over obesitas wilde ze met jongeren praten over ongezonde eetgewoonten. Ze was benieuwd wat de jongeren waarover het rapport ging zelf vonden van de bevindingen uit het onderzoek en wat zij dachten dat ze eraan konden doen. De jongeren hadden bedacht dat ze zouden gaan rolstoelbasketballen. Als ze al de drempel overgaan om te gaan sporten, verliezen dikke mensen steevast van anderen. Dat is ontmoedigend. Dus kozen de jongeren een sport waarin iedereen even slecht was en iedereen dezelfde handicap had. Via een contact bij een rolstoelbasketbalvereniging hadden ze het meteen geregeld.

Niet hun schuld, maar dat van het schoolsysteem
Van zoveel vindingrijkheid en daadkracht was Lecina ondersteboven. Ze realiseerde zich de leraren zich tegen haar, als gymnasiaste, heel anders gedroegen dan tegen mbo-ers, die zich door die benadering minder gaan voelen. Deze sociale ordening begint al heel vroeg, met de Cito-toetsen. Het gevoel van eigenwaarde dat Lecina de Moio-studenten wil meegeven, kan voor hen een bevrijding zijn uit dit sociale-ordenings-mechanisme. Moio kantelt het overheersende beeld van schooluitvallers: het is niet per se hun schuld, het kan ook aan het onderwijssysteem liggen, dat sterke aanpassing vereist van de leerlingen.

De moeite waard!
Moio wordt gefinancierd met de inkomsten die het uit eigen projecten haalt en met gemeentelijke bijdragen. Een financiele bijdrage van het ROC weigert Moio principieel, omdat die de leerlingen toch weer in een hokje ‘afwijkend’ wilde plaatsen (waarvoor extra gelden beschikbaar zijn). Elk jaar spant het erom of de studio het daarmee redt. Desondanks verlangt Lecina niet terug naar haar vorige, zekere betrekking; “Die rebelse eigenzinnigheid waarmee ze na die ellendige tijd op school willen laten zien wat ze kunnen, samen met elkaar: ik zou het niet willen missen! De samenleving heeft gewoon niet het recht hun het gevoel te geven dat ze niet zoveel waard zijn.”