Verborgen kosten
Bedrijven berekenen systematisch hun kosten te laag en hun baten te hoog, omdat ze maatschappelijke kosten en belasting van het milieu buiten beschouwing laten en de waarde van hun producten overdrijven. Bedrijven laten deze ‘verborgen kosten’ over aan de overheid of wentelen ze af op toekomstige generaties. Het gaat niet om incidentele gevallen, maar om een geïnstitutionaliseerde praktijk. De meeste bedrijven vinden het vanzelfsprekend dat de overheid er is voor de samenleving en dat deze problemen als overgewicht en milieuvervuiling moet oplossen. Ze vinden dat het bedrijfsleven al genoeg bijdraagt door werkgelegenheid te verschaffen en geavanceerde producten te bieden aan hun klanten.

Steeds zwaarder gif
Een bedrijf dat niet alleen verborgen kosten, zoals gebruik van de natuur, afwentelt op de samenleving maar stelselmatig tracht om zich de natuur toe te eigenen en geld te verdienen aan het vernietigen van de natuur is Monsanto. Dit Amerikaanse bedrijf in biotechnologie produceert chemische bestrijdingsmiddelen en is pionier op het gebied van genetische manipulatie van gewassen. Monsanto is de producent van genetisch gemanipuleerde zaden van o.a. maïs, katoen, soja en koolzaad en van het herbicide Roundup. Dit middel wordt nu inmiddels overal ter wereld ingezet als onkruid bestrijder. Het bedrijf tracht gewassen resistent te maken tegen glyfosaat, hoofdbestanddeel van het schadelijke RoundUp, dat zij zelf produceert, zodat boeren ongestoord deze onkruidverdelgers kunnen gebruiken. Het verkoopargument voor RoundUp is dat het uiteindelijk het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen overbodig maakt. Het tegendeel is waar: niet alleen gewassen maar ook onkruid is resistent geworden tegen de chemische stoffen in RoundUp en andere producten. Op Amerikaanse landbouwgronden groeit nu ‘superonkruid’ dat alleen met nog zwaardere herbiciden te bestrijden is, zoals 2,4-D, een ingrediënt van het in Vietnam gebruikte Agent Orange.

Zaden toe eigenen
Behalve boeren afhankelijk maken van landbouwgif vraagt Monsanto patent aan op de zaden van gewassen, of die nu gemanipuleerd zijn of niet. Boeren die hun eigen zaden bewaren, hergebruiken en delen zijn daardoor strafbaar. Wanneer een staat in Amerika de zogenaamde ‘Monsanto Zaadwetten’ heeft aangenomen zijn er regels voor registratie en onderzoek waaraan een boer moet voldoen, en boetes wanneer die regels niet worden opgevolgd. Op deze manier worden boeren tegengewerkt die zelf zaad willen verzamelen uit de oogst van het afgelopen jaar. Monsanto lobbyisten zorgen dat dit soort wetten worden aangenomen. Er is een gratis telefoonnummer waar boeren ‘seed piracy’ kunnen melden. Monsanto treedt zeer actief op tegen inbreuk op het octrooirecht: tussen 1999 en 2009 klaagde ze 125 individuele agrarische bedrijven aan. In 2013 kocht Monsanto voor 930 miljoen het bedrijf Climate Corp. Dit bedrijf was in 2006 gestart door twee oud-medewerkers van Google om historische weer- en klimaatgegevens te gebruiken voor meer betrouwbare weerberichten. Climate Corp levert bovendien advies aan boeren over planten, sproeien, mesten en oogsten. Kennis die ooit in het hoofd van boeren leefde en van generatie op generatie werd overgebracht, wordt nu gecentraliseerd en gebruikt voor commerciële doeleinden door Monsanto.

Wereldwijde protesten
In Los Angeles demonstreerden in mei 2013 twee miljoen mensen tegen genetisch gemanipuleerd voedsel (GMO) en de milieuschade die het gevolg is van de productie van GMO.  Jaarlijks is er op 24 mei een wereldwijde March against Monsanto, in zes continenten, 52 landen, en meer dan 400 steden. Toch luisteren overheden nauwelijks naar de wijdverbreide protesten. De Monsanto Protection Act, een wet die het onmogelijk maakt om een rechtszaak aan te spannen tegen grote bedrijven zoals Monsanto over GMO en die rechtbanken verbiedt om de verkoop en het zaaien van genetisch gemanipuleerde zaden tegen te houden, werd in september 2013 nog eens met drie maanden verlengd.
Ondanks de vele protesten tegen GMO was in 2013 90% van de mais en 93% van de sojabonen in de Verenigde Staten genetisch gemanipuleerd. Het meeste daarvan komt terecht in veevoer, maar levert ook de maisstroop in frisdranken en de soya lecithine en chocoladerepen. De meest recente protesten richten zich op het labellen van genetisch gemanipuleerd voedsel. Terwijl in Europa alle voeding afkomstig van genetisch gemanipuleerde gewassen moet zijn voorzien van een label waar GMO op staat, zijn er veel staten in Amerika waar het labellen juist verboden is. Staten die GMO-labels voorschrijven, zoals Vermont, worden voor de rechter gesleept door GMO-voedselproducenten en Monsanto.
Vooral in Europa is er veel kritiek op het patenteren van zaden, omdat het als een gevaar voor de biodiversiteit wordt beschouwd. Na hevige protesten en demonstraties wereldwijd kondigde het bedrijf eind 2013 aan dat ze zich vrijwillig zou terugtrekken uit het grootste deel van Europa.

Gevaren van GMO
Wetenschappelijk is het niet bewezen dat genetisch gemanipuleerde gewassen ongezonder zouden zijn dan conventioneel geteelde gewassen.Organisaties zoals de Amerikaanse Union of Concerned Scientists hebben voortdurend gevraagd om degelijke tests naar de langetermijneffecten van genetisch gemanipuleerd voedsel en zijn niet tevreden met de verklaringen van de Food and Drug Administration dat testen op basis van 90 dagen afdoende zijn. Tot op heden verzet de Amerikaanse federale regering zich tegen de wens van 90% van de Amerikaanse bevolking om vermelding van genetisch gemanipuleerd voedsel op verpakkingen verplicht te stellen. In een open brief van wetenschappers over de hele wereld aan alle regeringen ten aanzien van genetisch gemanipuleerd voedsel, ondertekend door 828 wetenschappers uit 84 landen, uiten zij hun zorg over GMO en vragen ze om een onmiddellijk verbod op alle GMO oogsten gedurende vijf jaar opdat er een alomvattend onderzoek kan worden uitgevoerd naar de gevolgen van GMO voor de publieke gezondheid.

Boeren onder druk gezet
In vele derdewereldlanden vormt de werkwijze van Monsanto een groot probleem. Ongeletterde boeren begrijpen niet wat ze in huis halen wanneer zij door het bedrijf worden overgehaald hun zaden te gebruiken of wanneer ze door wetgeving worden gedwongen om genetisch gemanipuleerde gewassen te telen. De opbrengsten van genetisch gemanipuleerde gewassen zijn minder dan van biologische en natuurlijke gewassen en de grond waarop het groeit is na tien jaar zo goed als dood. Omdat de bemesting erg duur is en ze elk jaar weer opnieuw duur zaad moeten kopen zijn ze volkomen overgeleverd aan het bedrijf. Deze situatie drijft veel Indiase boeren tot wanhoop; het aantal zelfdodingen onder boeren die onder druk zijn gezet door Monsanto is aanzienlijk. Greenpeace heeft een rapport The seven deadly sins of Monsanto gepubliceerd over de internationale praktijken van het bedrijf.

Reputatie
In een onderzoek naar de reputatie van Amerikaanse bedrijven scoorde Monsanto als op twee na slechtste (na British Petrol en Bank of America). Niet alleen wordt het bedrijf beschouwd als het gezicht van genetisch gemanipuleerd voedsel, het wordt door Amerikanen nog steeds gezien als de producent van DDT en het dodelijke Agent Orange. de medewerkers en leidinggevenden van Monsanto zelf menen dat het bedrijf juist de landbouw effectiever maakt en daarom minder milieubelastend. Voor hen is het logisch dat genetisch gemanipuleerd voedsel niet hoeft te worden gelabeld omdat het geen enkel risico vormt voor de volksgezondheid. In het perspectief van opwarming van de aarde en een groeiende wereldbevolking wordt het voeden van alle wereldburgers een steeds grotere uitdaging. Monsanto beweert dat zij met hun enorme laboratoria, de investeringen in onderzoek naar zaden en gewassen, het manipuleren van DNA en het leveren van software voor de agrarische sector juist bijdragen aan de oplossing van dat probleem.

Standpunt
Het gaat mij er niet om, dat het voedsel afkomstig van Monsanto’s zaden of van genetisch gemanipuleerd voedsel ongezonder zou zijn. De kern van het probleem is veel ernstiger: het misbruiken en toe-eigenen van de natuur, om daarmee de agrarische sector te onderwerpen aan een industrieel business model dat gebaseerd is op destructie. Monsanto wil de voedselketen wereldwijd naar haar hand zetten. Met de zaadwetten van Monsanto is het voor boeren niet meer mogelijk om gewoon zelf zaad te winnen, te bewaren en te gebruiken voor het volgende seizoen. Het bedrijf gebruikt wetenschappelijk onderzoek om de natuur te onderwerpen en elke plant, elk gewas en elk zaad ter wereld te controleren en naar believen manipuleren.
Zo wordt de natuur opgeofferd en de biodiversiteit vernietigd, ten behoeve van industriëlen voor wie macht zwaarder weegt dan moraliteit. Zelfstandige boeren en zadenkwekers worden buitenspel gezet, opdat een kleine elite nog meer geld kan verdienen. (De omzet van het bedrijf groeit jaarlijks met 15-20% en in 2013 maakte het hele bedrijf 8,5 miljard winst).

Bekijk de kritische video The world according to Monsanto