Proeftuin Ruwaard

Om een voorschot te nemen op de decentralisatie in het maatschappelijk domein, startte de gemeente Oss in 2015 met wijkgebonden werken in de Proeftuin Ruwaard. Het doel: doorbreken van die verkokerde blik op de wijk. Een stuurgroep bestaande uit bestuurders van twaalf partijen, zoals Brabant Wonen, Unik, ONSWelzijn en GGD Hart voor Brabant slaat de handen ineen om gezamenlijk zorg te dragen voor de wijk. Deze groep nam Bart Bakker, kwartiermaker, in dienst als onafhankelijke professional die in het belang van de burger kan werken. Zijn salaris wordt betaald door alle partijen die iets doen in de wijk en hij werkt voor al die partijen tegelijkertijd. Vanuit die onafhankelijke rol laat hij zich niet langer leiden door de indicaties, de bureaucratische systeemwereld en de bestaande opgeknipte financieringsprikkels. Daarentegen maakt hij zich hard voor één wijkbudget.

willen, kunnen, nodigWat wil je, wat kun je en wat heb je nodig?
In Proeftuin Ruwaard gaat men  steeds uit van de vragen en wensen van mensen in de wijk. Hij stelt hen drie vragen: Wat zijn jouw doelen en waar wil je naartoe werken? Wat kan jij betekenen voor jezelf of voor een ander? En wat heb je daarvoor nodig? Deze vragen zijn bewust gekozen. De vaag naar wat iemand wil sluit aan bij wat de bedoeling is voor ieder mens in de wijk. De vraag wat je zelf kunt betekenen zet mensen aan om in de leefwereld niet in slachtoffergedrag of zorgconsumptie te vervallen, maar om aan de eigen leefwereld bij te dragen. Door te antwoorden op de vraag wat ze nodig hebben geven mensen aan hoe zij vinden dat organisaties ondersteunend kunnen zijn bij hun vraagstuk.

MDOEigen aanpak
Deze werkwijze pakt heel anders uit dan wanneer zorgorganisatie elk met hun eigen aanbod naar een wijkbewoner toegaan. De verantwoordelijkheid en de regie voor alle beslissingen liggen bij de wijkbewoners zelf. Zo gaat de wijkbewoner met zijn vraag niet naar het kantoor van een instantie, maar gaan de verschillende organisaties samen met de wijkbewoner in zijn of haar huis om de tafel zitten.

Multidisciplinair overleg tussen professionals
Op basis van de antwoorden op de drie vragen, zoekt de wijkcoordinator de juiste professionals uit de wijk om bij de mensen thuis in gesprek te gaan. Dit is een zogenaamd multidisciplinair overleg. Professionals kunnen niet langer problemen doorschuiven want ze zitten allemaal aan tafel. Samen maken ze een plan waar iedereen het mee eens is, zodat ze meteen aan de slag kunnen. Leidinggevenden scharen zich daar achter. Alle professionals kunnen dus per case uitleggen waarom ze afwijken van bestaande regels.

Wijkgebonden financiering
Vanuit de gemeente wordt het wijkgericht werken ondersteund met gebiedsgerichte financiering, zodat de geldstromen voor zorg en ondersteuning aansluiten op de behoeften van de wijkbewoners. Sinds 1 januari 2018 werkt de wijk vanuit één (wijk)budget voor Wmo, welzijn en daarmee samenhangende budgetten. De Jeugdwet, Zorgverzekeringswet en Wet langdurige Zorg volgen  zo snel mogelijk. Het experiment loopt tot 1 januari 2023. Door ontschot te financieren en organiseren wil de gemeente de leefbaarheid en vitaliteit van   de wijk Ruwaard vergroten.

Een sterkere wijk
De Proeftuin Ruwaard heeft niet alleen betrekking op zorg, maar ook op veiligheid in de buurt, criminaliteit, eenzaamheid, over welzijn en over gezondheid. Bij alle initiatieven in de wijk volgen de organisaties steeds de drietrap van samen met de bewoners doelen stellen, tot interventies komen, met als uitkomst dat het netwerk verstevigd is. Zo is het Sport Educatie Centrum aangesloten en komt er met een budget voor bewegen. Ook  de doorstroom van cliënten die een urgente en tijdelijke woonplek bezet houden is een aandachtspunt. Doordat de organisaties samen in de wijk zelf opereren, worden mensen beter begeleid bij een volgende stap. Gezamenlijk werken de betrokken organisaties zo aan een betere wijk.

ons huis van de wijkOns huis van de Wijk
Een grote collectieve verbetering is Ons huis van de Wijk. Bij een vitale wijk hoort immers een actief wijkcentrum. Ook dat is ontstaan voor, door en met de wijkbewoners zelf. Anton Mulders,ooit een werkloze wijkbewoner, is nu  coördinator van het wijkcentrum. Op een dag stapte hij naar de gemeente en zei: ‘Het enige wat ik nodig heb is een ruimte en een kan koffie. De rest kan ik gewoon zelf.’

Leeg wijkgebouw
In december 2016 kreeg een groep de wijkbewoners de sleutel van een gebouw. Het was helemaal leeg. In twee jaar tijd is het een drukbezocht centruk geworden met activiteiten voor, met en door de bewoners in de wijk, zoals knutsel- en kaartclubs, EHBO- en schildercursussen, samen koken, een werkplaats, en een wekelijks rondetafelgesprek onder het motto: ‘wie wil, schuift aan’.  Alle activiteiten van Ons huis van de Wijk zijn gratis toegankelijk.

Resocialisatie
Het resultaat is niet alleen een bloeiende wijkgemeenschap met wel 350 bezoekers per week; er is ook een afname van het aantal huisartsbezoeken en er is minder ambulante ondersteuning nodig. Bovendien zorgt het centrum voor velen voor een eerste stap naar resocialisatie en werk. Een spannende ontwikkeling deed zich voor toen een groep Turkse vrouwen die activiteiten ontplooit in het centrum, in de huiskamer Turks gingen praten. Dat past niet bij de bedoeling om als wijk sterker te worden: de huiskamer moet een plek zijn waar iedereen elkaar kan verstaan. Daar zijn veel discussies over geweest. Maar in de huiskamer wordt nu Nederlands gesproken.

Resultaten
Het ‘ervaren welbevinden’ van wijkbewoners is door de nieuwe aanpak gestegen van 3,5 als gemiddeld rapportcijfer naar een dikke 8. Als belangrijkste voordeel zien zij dat de ondersteuning aansluit bij wat wijkbewoners zelf nodig hebben. Wijkbewoners hoeven hun verhaal niet langer zes keer aan verschillende instanties te vertellen en het is voor hen veel duidelijker welke organisatie wat doet. Het langs elkaar heen werken van instituties valt grotendeels weg door het werken met deze vorm van multidisciplinair overleg in de wijk. Bij het meten van de resultaten van de Proeftuin Ruwaard kijkt men overigens niet alleen naar welbevinden van individuele wijkbewoners, maar ook naar de impact voor de wijk als geheel. Deze vorm van collectief werken leidt bovendien tot betere zorg tegen lagere kosten.

Uitdaging
Door de groei van het wijkcentrum en het succes van de proeftuin zijn er meer beroepskrachten gekomen. In de aansluiting tussen beroepskrachten en de wijkbewoners is er nog wel wat te winnen. Toen een van de wijkbewoners een kinderkookclub wilde starten vond de GGD, een van de betrokken organisaties, dat de keuken niet voldeed aan hygiëneregels. Dat soort vraagstukken worden besproken vanuit de bedoeling. Zorgt het voor een laagdrempelige toegang tot de zorg? Worden er collectief extra activiteiten door opgepakt? Worden mensen in de wijk er gezonder van?

wil, kan, nodigVerbreding
De aanpak in de Proeftuin Ruwaard is in de rest van de gemeente niet onopgemerkt gebleven. In 2018 kwam van wijkbewoners en professionals uit andere wijken de wens om ook op deze manier te kunnen werken. Daar gaven bestuurders van de gemeente en betrokken aanbieders gehoor aan. De bedoeling is dat de verspreiding van deze werkwijze organisch verloopt, dus niet van bovenaf wordt geïmplementeerd. Professionals in Oss die met de nieuwe werkwijze aan de slag willen, krijgen hulp van een ‘aanjager’. Per wijk wordt samen met professionals en wijkbewoners gekeken welke stappen nodig zijn.

Hier kun je een video bekijken over de proeftuin Ruwaard.

Bronnen o.a. ‘Er zijn geen problemen. Er zijn mensen.’ door Guido van de Wiel op Management Impact

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Time limit is exhausted. Please reload CAPTCHA.