Vathorst College: voorbeeld voor de toekomst

leerhuisHet Vathorst College in Amersfoort is een bijzondere school. Er zijn geen traditionele klaslokalen, maar  leerhuizen waar vier of vijf klassen tegelijk aan het werk zijn. De docenten starten met een korte instructie en daarna werken scholieren werken zelfstandig  achter de laptop. Docenten lopen rond als coach. Deze aanpak geeft leerlingen veel zelfstandigheid en verantwoordelijkheid voor hun eigen werk. Dat is een van de uitgangspunten van de school, die graag actief wil bijdragen aan de brede persoonlijkheidsontwikkeling van de leerlingen. De school is een pleitbezorger voor onderwijs dat leerlingen aflevert als kritische burgers, die hun weg weten te vinden in de digitale maatschappij en die voldoende kennis hebben om aan een vervolgopleiding te beginnen.

Vanuit een positieve houding
Het Vathorst College is een relatief jonge vernieuwingsschool. Het werd in 2005 opgericht naar aanleiding van het ontstaan van de nieuwe wijk Vathorst. Onder leiding van oud-directeur Ed van de Veer is het concept voor de school bedacht: onderwijs vanuit een positieve levenshouding en gebaseerd op het sociaal constructivisme. Het opdoen van kennis en vaardigheden hangt allereerst van het denken en doen van de leerling af. De docent geeft hierbij de richting aan en stimuleert de leerlingen.
De ‘bedoeling’ van het Vathorst College staat centraal: “wij halen het beste uit onszelf, de ander en de wereld, waarbij ieder leert op een manier die bij hem/haar past”. De principes van waaruit de docenten werken zijn positiviteit, gelijkwaardigheid, hoofd, hart en handen (kennis, persoonlijke ontwikkeling, vaardigheden). Daarnaast formuleren docenten en leidinggevnden hun rol als ‘richting, ruimte, ruggensteun’.

Vathorst CollegeVerantwoordelijkheid
In het schooljaar 2016-17 zijn een aantal vernieuwingstrajecten geïnitieerd. In twee onderbouwleerhuizen en in de leerhuizen van de tweede fase zijn pilots gedaan met een nieuwe vorm van roosteren. Leerlingen kunnen daarbij meer keuzes maken wanneer ze welk vak volgen en/of aan welk vak werken, en er komen mogelijkheden om meer uren te volgen van vakken die een leerling lastig vindt. De doelen van deze ontwikkeling zijn meer maatwerk en gepersonaliseerd leren voor de leerlingen, effectievere lestijd en hogere examencijfers voor de vakken die leerlingen lastig vinden. Uiteraard vergt dit een grote mate van zelfkennis en verantwoordelijkheid van leerlingen, en wellicht ook sturing vanuit de mentoren. Alle leerhuizen krijgen ook meer autonomie: het team docenten dat op het leerhuis werkt mag beslissingen nemen die bijdragen aan de kwaliteit van het onderwijs. Docenten gaan met elkaar (in een soort van samensturing) een leerhuis managen, waardoor het een soort deelscholen worden.

Vathorst College: voorbeeld voor de toekomst
Precies de eigen verantwoordelijkheid van de leerling én een structurele bijdrage leveren aan iemands persoonlijkheid zijn de belangrijkste pijlers van het eindadvies van Platform Onderwijs 2032. Dit rapport is opgesteld na intensief veldonderzoek op scholen om de minister te adviseren over het gewenste onderwijs voor de toekomst. Dit Platform heeft dan ook het Vathorst College naar voren geschoven  als voorbeeld van het onderwijs van de toekomst. De manier waarop docenten van het Vathorst College de kennis aan de leerlingen overdragen, op een geintegreerde wijze, is volgens het Platform een goed voorbeeld voor andere scholen. Losse vakken als aardrijkskunde en geschiedenis bestaan niet voor de lagere klassen. In drie jaar tijd worden achttien cultuurhistorische thema’s behandeld waarin de vakken samenwerken.

vathorst dansKunst en jezelf zijn
De school heeft vier pijlers, kunst, thematisch onderwijs, zelfverantwoordelijk leren en digitaal leren. In de loop van de jaren aangescherpt. De school staat bekend om haar aandacht voor kunst en cultuur. Men ziet kunst als ‘een nieuwe taal om jezelf te uiten die bijdraagt aan de persoonsontwikkeling’. De leerlingen kunnen tot in de bovenbouw vier kunstvakken volgen. Kunst speelt een centrale rol bij de ontwikkeling van leerlingen, bij de contacten tussen leerlingen onderling, en bij de contacten tussen leerlingen en docenten. De matinée, een lesblok op dinsdagmiddag waarbij leerlingen in de eerste twee jaren les krijgen van een docent over zijn of haar passie of hobby (zoals song writing, moleculair koken, robots bouwen en stage fighting), is ingebed in het onderwijs. Er is een goede sfeer op de school en dat de leerlingen zichzelf kunnen zijn op het Vathorst College, wordt enorm gestimuleerd door de kunstvakken en de vele feedback die leerlingen van elkaar en van docenten ontvangen. Docenten en leerlingen zijn van mening dat feedback een belangrijker rol moet spelen dan beoordelingen of cijfers, zodat leerlingen geholpen worden in hun ontwikkeling.

Klassen
In de onderbouw van het Vathorst College zitten leerlingen van verschillende leeftijden en niveaus bij elkaar in een leerhuis, waarin plaats is voor vijf klassen. In de onderbouwleerhuizen zitten klassen uit de eerste drie leerjaren door elkaar. Daarnaast zijn de eerste twee leerjaren ‘dakpan’-klassen, waarin VMBO-t en HAVO leerlingen of HAVO en VWO leerlingen samen zitten. In het derde leerjaar zijn er aparte VMBO-t klassen, omdat deze leerlingen al schoolexamens moeten maken. In het vierde leerjaar zijn de HAVO en VWO klassen ook gescheiden. Leerlingen kunnen in een dakpanklas laten zien dat zij een hoger niveau aankunnen. Het stimuleert veel leerlingen hun best te doen.

Mentoraat
Mentoren in de onderbouw hebben gemiddeld drie keer per week mentorcontact met hun leerlingen. Daarbuiten zien mentoren de leerlingen in hun les en op andere momenten in het leerhuis. Het mentoraat is gebaseerd op didactisch coachen. In de onderbouw helpen mentoren de leerlingen voornamelijk met zelfstandigheid en plannen, maar is er ook aandacht voor zaken zoals mediawijsheid en sociaal-emotionele ontwikkeling. In de bovenbouw kiezen de leerlingen zelf hun mentor en zijn de trajecten voor leerlingen voor een groter gedeelte maatwerk.

 ICOON   Gebouw
Het Vathorst College heeft vanaf het begin belang gehecht aan haar rol in de wijk. De school is gevestigd in een multifunctioneel gebouw: ICOON waarin, naast de school, de openbare bibliotheek Eemland, de Stichting Kinderdagverblijf Amersfoort, Scholen in de Kunst en sportvoorzieningen zijn gehuisvest. De lokalen die de school overdag voor Lichamelijke Opvoeding en de kunstvakken gebruikt, worden op andere momenten door bijvoorbeeld Scholen in de Kunst gehuurd. De buitenwereld zit daardoor letterlijk in het schoolgebouw, maar mensen van buiten worden ook in de school uitgenodigd, zoals voor jaarlijkse festivals en benefietevenementen. Jaarlijks wordt een matineefestival georganiseerd, waar veel mensen uit de omgeving op af komen. Leerlingen presenteren op dit festival wat zij tijdens matineelessen hebben gedaan, bijvoorbeeld een circusvoorstelling, een stage fighting demonstratie, zelfgeschreven liedjes en zelf gekookte voeding.

docent en leerlingenSpecifieke eisen aan docenten
In het profiel voor docenten en andere medewerkers van het Vathorst College staan specifieke eisen zoals coachvaardigheden, improvisatievermogen en goed met collega’s kunnen samenwerken.Docenten hebben immers geen eigen domein zoals  een eigen klaslokaal. Het is belangrijk dat iedereen met vertrouwen en een positieve instelling naar de leerlingen kijkt. Docenten moeten kunnen samenwerken binnen een leerhuis: je kwetsbaar durven opstellen, anderen helpen, en op een gelijkwaardige manier met leerlingen en collega’s omgaan.
De school verwacht dat docenten net als de leerlingen bewust voor deze school kiezen.Om geschikte docenten te vinden, lopen nieuwe docenten eerst een dag mee, waarna ze feedback krijgen van de collega’s met wie ze hebben gewerkt. Gedurende hun eerste jaar krijgen nieuwe docenten een uitgebreid begeleidings- en beoordelingstraject. De beoordeling is streng en er vallen ook mensen uit: niet iedereen kan zich de Vathorst-manier snel eigen maken. Naast begeleiding van nieuwe medewerkers vindt er continue professionalisering van huidige medewerkers plaats, bijvoorbeeld door middel van een cursus didactisch coachen en leerhuismanagement.

Autonomie  
Hoewel het Vathorst College didactisch gezien een vernieuwingsschool is, is de organisatie vrij traditioneel ingericht, met een directie, afdelingsleiders, secties en docenten. Maar de besluitvorming over het onderwijs zelf ligt meer bij docenten en afdelingsleiders dan bij de directie. Om invloed uit te oefenen, moet je als docent zelf het initiatief nemen. De docenten hebben wel autonomie, maar voor de middelen die je nodig hebt om de autonomie goed in te vullen moet je lef tonen en je hard maken voor wat je nodig hebt. Ook voor hen geldt: een grote eigen eigen verantwoordelijkheid.

Tot slot
Pionieren blijft hard werken. Sommige leerlingen zoeken de grenzen op van de vrijheid. Dat hoort bij de leeftijd. De docenten gaan steeds in gesprek: wat gebeurt er nu, waarom deed je dat, wat riep dat voorval bij jou op? Dan proberen ze de relatie te weer te herstellen. Ook tussen de docenten onderling vraagt de afstemming in leerhuizen en verdere ontwijkkeling van het onderwijsconcept veel overleg. Soms ontdekt het team dat aan het maatwerk voor een leerling toch grenzen zijn. Een gevaar van differentiëren is dat je niet consequent handelt. Ook leerlingen vinden deze vorm van maatwerk soms onrechtvaardig, omdat niet iedereen dezelfde sancties krijgt. Binnen de leerhuizen zijn er regels, maar deze regels worden niet door alle medewerkers even goed nageleefd.
Toch heeft de school veel vertrouwen in de toekomst. Door de opzet van het onderwijs wordt er voortdurend vernieuwd en bijgesteld. Sinds vorig jaar treedt het Vathorst College daarbij ook meer naar buiten, om anderen te laten zien hoe het onderwijs  hoe het ook kan. Ook de manifestaties van leerlingen zijn voor veel ouders overtuigend om hun kind op deze school aan te melden.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Time limit is exhausted. Please reload CAPTCHA.